Eyüp Baş, Ankara
Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fak. Dergisi 2011
Özet
Osmanlı dönemi dini hayatını iyi bir şekilde anlayabilmek, konunun tasavvuf ve tarikatlar
boyutunu göz önünde bulundurmakla mümkündür. Bu durum dikkate alındığında,
kökleri Türklerin İslamiyet’i kabulleri sürecinin hemen akabine kadar dayanan bir
tarih dilimi ile karşılaşılmaktadır. Söz konusu süreç içerisinde İslam coğrafyasının çeşitli
bölgelerinde ortaya çıkan İslam anlayış ve yaşam tezahürleri, farklı yönleriyle Osmanlı
toplumuna miras olarak ulaşmış gözükmektedir. Osmanlı topraklarında doğmasa
da, Osmanlı döneminde yaşamasa da Ahmet Yesevî ve tarikatı Yesevîlik, bahsedilen
etkinin önemli bir örneğidir. Çalışmada Orta Asya Türk-İslam kültürünün çok önemli
bir aktarıcısı olarak Ahmed Yesevî, onun tarikatı Yesevîliğin Bektaşîlik ve Alevîlik üzerindeki
etkileri ve Osmanlı dönemi dini hayatındaki izleri konu edilmiştir. Elde edilen
verilere göre Yesevîliğin Osmanlı coğrafyasında iki şekilde varlığını sürdürmüş olduğu
görülmüştür. Bunlardan ilkinin Yesevîliğin düşünce yapısının, âdab ve erkânı denilen
uygulamalarının Nakşibendîlik ve Bektaşîlik içerisindeki etkisine bağlı varlığı; ikincisi
ise bazı arşiv belgelerinin işaret ettiği gibi bizzat Yesevîlik tarikatı olarak varlığıdır.
Makalenin tam metni:
Düşünce Kahvesi 